Ketoza to jedna z najniebezpieczniejszych chorób, która prowadzi do znacznego spadku kondycji krów, a co za tym idzie – obniżenia produkcyjności. Warto znać jej charakterystyczne objawy i wiedzieć, jak zapobiegać oraz co robić, kiedy już wystąpi. Zdrowe zwierzęta to przede wszystkim możliwość wykorzystania ich potencjału genetycznego i produkcja mleka wysokiej jakości.
Ketoza u krów – przyczyny
Ketoza to znaczący problem w stadach wysokoprodukcyjnych, dlatego warto na samym początku dobrze zapoznać się z jej przyczynami. Pozwoli to zminimalizować ryzyko wystąpienia oraz wcześnie reagować na wszelkie niepokojące objawy. Ketoza to najprościej mówiąc zbyt duża ilość ciał ketonowych w organizmie krowy. Są one obecne we krwi, w moczu oraz produkowanym mleku, a nawet wydychanym powietrzu.
Ketoza u krów występuje najczęściej tuż po wycieleniu, kiedy w organizmie krowy zachodzi wiele zmian. Najważniejszą z nich jest nagła zmiana zapotrzebowania organizmu zwierzęcia na energię. Co więcej, w tym czasie zdarza się, że krowy niechętnie pobierają paszę. Wysokie zapotrzebowanie na energię i zbyt mała ilość składników pokarmowych pobieranych z paszy to najkrótsza droga do problemów ze strony układu pokarmowego. Choć zdarza się, że krowy w tym czasie nie chorują i dobrze znoszą okres okołowycieleniowy, ketoza jest bardzo częstym zjawiskiem. Szczególnie w stadach wysokowydajnych, które genetyka przystosowała do wysokiej produkcji mleka.
Ketoza u krów – objawy
Bardzo ważna jest obserwacja stada i szybkie reagowanie na pojawienie się problemów, mogących wskazywać na ketozę. W przypadku ketozy występuje wiele charakterystycznych objawów, które łatwo rozpoznać:
- wyraźne obniżenie apetytu
- wybiórcze pobieranie paszy
- obniżona produkcja mleka
- gorsza jakość pozyskiwanego mleka
- zaburzenia za strony układu pokarmowego
- zaparcia
W niektórych skrajnych przypadkach mogą pojawić się również problemy neurologiczne. Ich wystąpienie zależy od zaawansowania choroby oraz indywidualnych predyspozycji organizmu zwierzęcia. Krowy mogą być agresywne, mieć problem z właściwą koordynacją ruchów, czy też prawidłowym chodem.
Ketoza u bydła – objawy, których nie widać na pierwszy rzut oka
W przypadku niektórych krów zdarza się, że objawy ketozy nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Czasami występuje tylko kilka z wymienionych wyżej objawów lub są one tak nieznaczne, że można łatwo je przeoczyć. Najlepszym narzędziem diagnostycznym jest zbadanie krwi, moczu lub mleka krowy na obecność ciał ketonowych. Diagnostyka laboratoryjna rozwieje wszelkie wątpliwości, a doświadczony weterynarz pomoże w przywróceniu krowie prawidłowej kondycji.
Objawy ketozy u krowy – skutki choroby
Osobną grupą objawów są te, które możemy nazwać bezpośrednimi skutkami wystąpienia ketozy. Najważniejsze z nich to:
- Obniżenie produkcji mleka – mleko pozyskiwane od krów z ketozą jest nie tylko gorsze pod względem ilościowym, ale również jakościowym. Choć krowa niechętnie pobiera paszę, w mleku może dojść do podwyższenia zawartości tłuszczu. Dzieje się to kosztem białka, którego w mleku krowy będącej w stanie ketozy jest znacznie mniej niż u zdrowych krów.
- Spadek ogólnej kondycji krowy – ketoza osłabia organizm i sprawia, że krowa jest szczególnie narażona na wystąpienie innych chorób (np. zapalenia wymion), wymagających podawania antybiotyków, co całkowicie dyskwalifikuje z produkcji mleka na czas leczenia.
- Problem z zapłodnieniem – w trakcie ketozy często jest obserwowane obniżenie płodności krów. Znacznie wydłuża to okres między kolejnymi wycieleniami.
Wszystkie skutki ketozy mają znaczący wpływ na opłacalność produkcji mleka. Im więcej krów w stadzie znajduje się w stanie ketozy, tym niższa jest jego wydajność mleczna. Do tego należy doliczyć koszty opieki weterynaryjnej i może okazać się, że wystąpienie ketozy przyczyniło się do utraty rentowności stada.
Ketoza u krów – zapobieganie
Powszechnie znane jest powiedzenie, że lepiej zawsze zapobiegać chorobom niż później leczyć. Dotyczy to kilku aspektów, bo oczywiście koszty leczenia weterynaryjnego nie są niskie i w przypadku bardzo dużych stad ketoza może przyczynić się do znacznych strat ekonomicznych. Profilaktyka jest też lepszym rozwiązaniem ze względu na samo zdrowie zwierzęcia.
Poznaj swoje stado
Pierwszym krokiem do zapobiegania ketozy jest znajomość stada. Doświadczony hodowca lub zootechnik jest często w stanie nawet po mało charakterystycznych objawach stwierdzić, że z organizmem krowy dzieje się coś niepokojącego. Dotyczy to nie tylko ketozy, ale wielu innych chorób, czy też stresu związanego z niewłaściwymi warunkami. W dzisiejszych czasach w dużych stadach pomocne są rejestratory, które mierzą aktywność krów w ciągu dnia. Nie wszędzie są one jednak stosowane, dlatego codzienna obserwacja i znajomość stada to najlepszy pierwszy krok do utrzymania zwierząt w zdrowiu.
Stosuj najlepsze dodatki żywieniowe
Dobrym rozwiązaniem w okresie, w którym krowy są szczególnie narażone na ketozę, jest profilaktyczne stosowanie dodatków żywieniowych, takich jak bolusy na ketozę np. KETOSTON DUO, które charakteryzują się stopniowym uwalnianiem składników. Bolusy to kompleksowe uzupełnienie diety zwierzęcia, kiedy nie jest w stanie pobierać odpowiedniej ilości składników odżywczych, witamin i minerałów. Bolusy można podawać już ok. 2 tygodnie przed wycieleniem lub tuż po nim. Jakość bolusów ma znaczenie, dlatego zawsze zwracaj uwagę na skład i zalecenia producenta.
Zaufaj profesjonalistom
W przypadku ketozy, nieoceniona może okazać się pomoc lekarza weterynarii lub specjalisty ds. żywienia bydła mlecznego. Warto skonsultować wszelkie wątpliwości ze specjalistą, który pomoże we właściwej ocenie zdrowia krowy oraz dostosuje dawki żywieniowe do okresu produkcyjnego. W przypadku wielu krów wystarczy odpowiednia opieka okołoporodowa, zapewnienie wysokiej jakości paszy oraz profilaktyczne zastosowanie bolusów, aby skutecznie uchronić zwierzęta przed wystąpieniem ketozy po wycieleniu.