Ketoza to jedna z najczęściej występujących chorób metabolicznych u krów mlecznych. Może znacząco obniżyć ich wydajność i zdolność reprodukcyjną. Wczesne rozpoznanie objawów oraz właściwe postępowanie jest bardzo ważne. Jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia ketozy? Dowiedz się, jak odpowiednio zadbać o zdrowie swoich krów.
Ketoza u krów – co to?
Ketoza u krów mlecznych to zaburzenie metaboliczne, które wynika z deficytu energii w organizmie zwierzęcia. Bardzo często występuje ona w pierwszych tygodniach laktacji, kiedy zapotrzebowanie na energię przewyższa jej ilość dostarczaną wraz z paszą. W takiej sytuacji organizm krowy jest zmuszony do “spalania” zapasów tłuszczu, aby uzupełnić deficyt energii. To właśnie w procesie metabolizmu tłuszczu w wątrobie powstają ciała ketonowe. W nadmiarze są one szkodliwe dla organizmu zwierzęcia.
Co sprzyja wystąpieniu ketozy bydła?
Wystąpieniu ketozy sprzyja nie tylko początek laktacji, ale też prawidłowe zarządzanie stadem. Mowa tu oczywiście o odpowiednim żywieniu zwierząt i dostosowywaniu rodzaju oraz ilości paszy treściwej do stanu zwierzęcia. Poza czynnikami żywieniowymi, na pojawienie się ketozy u krów mlecznych może wpływać również otyłość w czasie ciąży, stres, czy też różnego rodzaju choroby towarzyszące np. zapalenie macicy lub nieprawidłowe przechodzenie w okres zasuszenia. Nie bez znaczenia pozostaje stosowanie dodatków żywieniowych(np. bolusów przeciw ketozie bydła), które w niektórych okresach mogą okazać się niezbędne, a ich brak doprowadzi właśnie do zwiększonej produkcji ciał ketonowych.
Jakie są objawy ketozy u krów mlecznych?
Objawy ketozy u bydła nie zawsze są wyraźne, gdyż poza postacią kliniczną, występuje również postać subkliniczna. I trzeba pamiętać, że obie są równie groźne. Ta pierwsza jest łatwiejsza w rozpoznaniu, objawy są wyraźne i charakterystyczne. Można wśród nich wymienić:
- utratę apetytu,
- spadek wydajności mlecznej,
- zaburzenia neurologiczne.
Zaburzenia neurologiczne nie muszą wystąpić, ale ich obecność świadczy o szczególnie trudnym przypadku ketozy. Postać subkliniczna jest trudniejsza w rozpoznaniu, czasami objawy nie są widoczne i stan zdrowia krowy można określić dopiero po odpowiedniej diagnostyce weterynaryjnej.
Jak zmniejszyć ryzyko wystąpienia ketozy?
Kluczowym elementem profilaktyki jest żywienie krów przy ketozie, jak i jeszcze przed jej wystąpieniem. Jeśli chodzi o działania prewencyjne, bardzo ważna jest obserwacja fizjologii krowy i znajomość stada. Jeżeli jednak dostrzegamy już pierwsze objawy ketozy, trzeba działać szybko. Oczywiście pierwszym krokiem zawsze jest dostosowanie dawek pokarmowych i rodzaju paszy do zdolności produkcyjnych krowy. Niestety, w momencie pojawienia się ketozy, często jest już za późno na to, aby zminimalizować jej objawy i skutki poprzez zmianę paszy lub zwiększenie dawek. W takiej sytuacji trzeba działać szybko i ze skoncentrowaną energią. Uzupełnienia będą wymagały nie tylko wspominane wcześniej zapasy energetyczne, ale również wiele składników takich jaki witaminy i minerały. Dobrym rozwiązaniem są bolusy dla krów przeciwko ketozie.
Czym są bolusy?
Bolusy to twarde kapsuły, które w swoim składzie zawierają skoncentrowaną ilość składników np. leków lub jak w przypadku bolusów na ketozę – energii, witamin i minerałów. Bolusy różnią się między sobą składem. Zwykle dołączony jest do nich specjalny aplikator, który umożliwia precyzyjne umieszczenie bolusa bezpośrednio w żwaczu. Bolusy szybko i efektywnie dostarczają składników, ale mają też długotrwałe działanie.
Przykładowe bolusy dla krów przeciwko ketozie to długotrwale działające NIACIMAX SLOW 100g, czy też KETOSTON DUO.
Kiedy warto stosować bolusy?
Bolusy przeciwko ketozie dla krów mlecznych można stosować na kilka sposobów np. w formie suplementacji, jako element profilaktyki, a także leczniczo (interwencyjnie) już po wystąpieniu ketozy.
Zastosowanie bolusów u krów mleczych:
- Suplementacja – dostarczają niezbędne minerały (np. wapń, magnez) czy witaminy, szczególnie ważne w okresie okołoporodowym.
- Działanie lecznicze – wspierają leczenie chorób, np. ketozy, lub zwalczanie pasożytów.
- Profilaktyka – pomagają utrzymać równowagę metaboliczną i poprawiają ogólną kondycję zwierząt.
Jak zadbać o odpowiednie żywienie, aby uniknąć ketozy?
Jedynym sposobem, aby zmniejszyć ryzyko ketozy u krów mlecznych jest odpowiednie zarządzanie dietą oraz wprowadzenie dodatków żywieniowych, takich jak bolusy. Kluczowym elementem właściwego żywienia krów jest ścisła współpraca właściciela stada z lekarzem weterynarii oraz specjalistą ds. żywienia bydła mlecznego.
Zbilansowana dieta krów mlecznych
W okresie okołoporodowym i w pierwszych tygodniach laktacji, krowy mają szczególnie wysokie zapotrzebowanie na energię. Ważne jest zapewnienie im paszy o odpowiedniej wartości energetycznej, aby ograniczyć wykorzystanie rezerw tłuszczowych. Należy zadbać o obecność łatwo przyswajalnych węglowodanów, takich jak zboża, które dostarczą szybkiej energii. Równocześnie warto unikać nadmiaru białka, które może za bardzo obciążać metabolizm. Wysoka jakość kiszonek z kukurydzy i odpowiednia zawartość włókna są istotne, ponieważ włókno stabilizuje procesy fermentacyjne w żwaczu, co wspomaga trawienie i zapewnia odpowiednie pH. Niedobór włókna lub jego zbyt duża ilość prowadzą do zaburzeń trawienia, które mogą przyczynić się do rozwoju ketozy.
Stosowanie bolusów jako profilaktyki
Bolusy są skutecznym narzędziem wspomagającym profilaktykę ketozy, ponieważ uzupełniają podaż kluczowych mikroelementów, takich jak wapń, magnez i witaminy, które wspierają metabolizm energetyczny. Istnieją bolusy o kontrolowanym uwalnianiu, które działają przez dłuższy czas (np. KETOSTON DUO do 6 tygodni), dzięki czemu krowa ma stały dostęp do potrzebnych substancji bez konieczności codziennego podawania suplementów. Warto rozważyć ich stosowanie zwłaszcza w okresie okołoporodowym, gdy zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest szczególnie wysokie.